Dr Mieczysław Orłowicz – dr praw, urzędnik ministerialny, autor najlepszych przedwojennych przewodników i jednocześnie jedna z najbardziej zasłużonych postaci w historii polskiej turystyki. Człowiek, który uważał, że Pomorze to zdecydowanie jeden z najatrakcyjniejszych turystycznie obszarów naszego kraju.
W wydanym w 1924 roku „Przewodniku po Województwie Pomorskiem”, Mieczysław Orłowicz pisał:
„Wśród kilkunastu województw państwa polskiego, żadne nie posiada tak dogodnych warunków dla ruchu turystycznego i krajoznawczego, jak województwo Pomorskie (…) Zachętą do zwiedzania województwa Pomorskiego i to niemałą, jest także i ta okoliczność, że nie tylko miasta i miasteczka, ale nawet wsie posiadają przyzwoite i czyste gospody i restauracje, a wycieczki ułatwia gęsta sieć kolejowa i znakomicie utrzymane gościńce.”
W swoich podróżach doktor Orłowicz zaglądał także do Pruszcza, który opisał ciepło co najmniej dwa razy. Pierwszy raz w 1924, we wspomnianym „Przewodniku po Województwie Pomorskiem”:
„Pruszcz Gdański (Praust, 159 km.) stacja węzłowa linii do Kartuz, miasteczko posiadające bardzo piękny kościół gotycki ewangelicki z XIV w. z bogatym urządzeniem barokowym z pocz. XVII w., oraz śluzę Raduni strzeżoną przez basztę średniowieczną. (…) Zaczynając od Pruszcza widać na prawo obszerne równiny Żuław Gdańskich, na lewo od wzgórza, które są początkiem Szwajcarii Kaszubskiej.”
Po raz drugi, już szerzej, Pruszcz Gdański opisany został przez Orłowicza w wydanym cztery lata później „Przewodniku po Gdańsku, wraz z terytorium Wolnego Miasta”. Pisze tam o naszym mieście między innymi: „Prusze (Praust), węzłowa stacja z linią do Kartuz, osada przemysłowa z dużą cukrownią. W XIV w. Krzyżacy zbudowali tu śluzę dla doprowadzenia do Gdańska kanałem wód Raduni. W czasie każdej wojny wieś zajmowali nieprzyjaciele dla odcięcia dopływu wody do Gdańska. W r. 1460 rozegrała się pod śluzą bitwa wojsk gdańskich i krzyżackich, przy której uszkodzono też kościół i basztę, wystawioną przez Krzyżaków do obrony śluzy. W r. 1462 oszańcowali się przy kościele Polacy, w r. 1577 zniszczył kościół wojska Batorego, poczym go odrestaurowano w następnym roku, a w r.1807 Francuzi używali go jako magazyn prochu. Tutejszy kościół ewangelicki (dziś pw. Podwyższenia Krzyża Św.) jest, obok kościołów w Gdańsku i Oliwie, najcenniejszym zabytkiem artystycznym terytorium w.m Gdańska.”
Następnie autor, na ponad stronę, rozpisuje się dokładnie o konstrukcji, wyposażeniu i przymiotach naszej świątyni. Opis miejscowości kończy zaś informacją, ze: „Pruszcz posiada ogromny zakład ogrodniczy, zajmujący 70 morgów obszaru.” Ma w tym miejscu na myśli zakład rodziny Rathke, na którego terenie mieści się obecnie Zespół Szkół Ogrodniczych i Ogólnokształcących.
Zachęcamy do odwiedzenia bibliotek cyfrowych i lektury przewodników dr Orłowicza. Mimo że od ich wydania minęło 100 lat, trudno o lepsze opisy ciekawych szlaków turystycznych i poszczególnych miejscowości.
